Başak Nur GÖKÇAM
Dünyada pek çok ülke, karbon sıfır hedefleri doğrultusunda emisyonların azaltımı için çeşitli araştırmalar yaparak, projeler hayata geçiriyor. Sıfır atık kampanyaları doğrultusunda da özellikle organik atıkların çöpe gitmemesi ve komposta dönüştürülerek enerjisinin yanı sıra verimliliğinden de faydalanılması gerektiği üzerinde duruluyor.
Bu kapsamda yiyecek ve bahçe atıklarını, çöp alanlarına göndermek yerine kompostlamanın etkisi üzerinde çalışan Amerika Birleşik Devletleri Illinois eyaletindeki Illinois Urbana-Champaign Üniversitesi bilim insanları, Avustralya’nın Yeni Güney Galler kentinde kaldırım kenarındaki kompost toplama programlarının etkilerini araştırdı.
Çalışma sonucunda bir ton organik atığın çöplükten gübreye taşınmasının, metan emisyonlarında yüzde 6 ila yüzde 26 oranında azalmaya yol açabileceği sonucuna varıldı. Araştırmacılar, hesaplamaların kullanılan spesifik kompost ve atık depolama teknolojilerine dayanması nedeniyle sonuçların diğer lokasyonlar için farklılık gösterebileceğini belirtti.
Avustralya’daki belediye tarafından kompostlama hizmetleri uygulama konulduğunda, bu politikanın etkilerini ölçmek istediklerini belirten Illinois Tarım, Tüketici ve Çevre Bilimleri Koleji (ACES) Tarım ve Tüketici Ekonomisi Bölümü öğretim üyesi Doç. Becca Taylor evsel atık imha davranışı üzerinde kapsamlı bir incelemede bulundu.
1 haneden 4,2 kilo kompost atık çıkıyor
Kaldırım kenarındaki üç atık akışının tümüne ilişkin verilere erişimleri olduğunun bilgisini veren Taylor, “Programların, organik atıkların çöp depolama alanından çıkarılmasında çok başarılı olduğunu gördük. 1 hane halkı ortalama 4,2 kilogram atığı kompostlaştırmaya yöneliyor.
Bu da daha önce çöp sahalarına giden atığın yüzde 25’ini temsil ediyor” dedi. Taylor ve çalışmanın ortak yazarı Lihini de Silva, New South Wales hükümetinin 2008-2015 yılları arasındaki yıllık atık ve kaynak geri kazanım raporlarından elde edilen evsel atık verilerini analiz etti.
Yapılan incelemelerde, bazı bölgelerde insanların, yeşil çöp kutularına hem yiyecek artıklarını hem de bahçe atıklarını atarken, bazı bölgelerde sadece bahçe atıklarına izin verildiğinin bilgisini paylaşan Taylor, “İnsanlara çöp kutuları verilse bahçe atıklarını kompostlaştırmaya istekliydiler. Ancak gıda atıklarının çöplükten gübreye dönüştürülmesi konusunda hâlâ iyileştirmeler yapılabilir ve çöp kutularının sağlanmasına ek olarak ek müdahaleler gerekebilir” önerisinde bulundu.
“Diğer atıkların geri dönüşümü de hatırlatılmalı”
Kompostlaştırmanın diğer geri dönüşüm veya atık miktarlarını etkileyip etkilemediğini de görmek istediklerini belirten Taylor, “İnsanlara diğer atıkların da geri dönüştürülmesi hatırlatılabilir veya ilave zaman ve çaba, daha az genel geri dönüşümle sonuçlanabilir” diye ekledi. İnsanlara, fazladan bir çöp kutusunun verilmesinin toplam atık miktarını artıracağı yönünde bir endişe bulunduğunun da altını çizen Taylor, “Ancak, geri dönüşüm oranları üzerinde buna yönelik önemli bir etki bulamadık.
Fazladan çöp kutusunun atık miktarı üzerinde bir etkisi bulunmuyor” dedi. Kompost toplama programlarının, atık miktarını azaltmanın yanı sıra metan emisyonunun azaltılmasını da kolaylaştırdığını söyleyen Taylor, “Geri dönüşüm büyük öneme sahip ancak ilk etapta daha az atık üretmenin daha da büyük emisyon azaltımlarıyla sonuçlanabilir. Her iki önlem de sürdürülebilir uygulamaların önemli unsurlarıdır” ifadelerinde bulundu.
Metan gazı, atmosferdeki ısıyı 30 kat etkili hapsediyor
Metan gazı, atmosferdeki ısıyı karbondioksitten yaklaşık 30 kat daha etkili şekilde hapsediyor. Bu nedenle metan emisyonlarındaki azalmanın, küresel ısınmanın yavaşlatılmasında önemli bir rol sahibi olduğu biliniyor. Çöp depolama alanları ise fosil yakıtlar ve hayvan cılıktan sonra insan kaynaklı metan emisyonlarının üçüncü büyük kaynağı. Araştırmacılar, organik atıkları çöp alanlarına göndermek yerine kompostlamanın metan emisyonlarını azaltmada önemli ve düşük maliyetli bir yol olduğuna dikkat çekiyorlar.
Atıkların toplanması için 3 ayrı renkte kutu dağıtıldı
Avustralya’nın en kalabalık eyaleti olan New South Wales’teki 24 yerel yönetim konseyi, 2009-2015 yılları arasında yiyecek ve bahçe atıklarının toplanarak, komposto dönüştürülmesi amacıyla kaldırım kenarı kompostlama hizmeti benimsedi. Bunun için evlere genel atıklar için kırmızı, geri dönüşüm için sarı ve organik atıklar için yeşil kutu verilerek, atıkların ayrıştırılması için bilgilendirme yapıldı.
